ADHD; zo leuk! Of een last?
Thomas van Luyn vindt het snijvlak tussen een hilarische voorstelling, waardevolle educatie en begripvolle omgeving die voelt als een warm bad. De boodschap die tijdens de voorstelling gegeven wordt, is precies wat ik doe met mijn cliënten in de praktijk.
Onlangs was ik in de prachtige Leidse schouwburg voor de voorstelling van Thomas van Luyn. Het leek me een leuk familieuitje en het ging over ADHD. Leuk en zinvol, leek me, alhoewel ik niet helemaal wist wat te verwachten. Ik kwam af op de heerlijke titel; De grote ADHD expirivaganza.
Zelden heb ik zo een divers en kleurrijk publiek in de schouwburg getroffen. Daar komen we meteen bij het leuke aspect van ADHD; er waren opvallend veel mensen die net wat anders waren, kleurrijkere kleding droegen, opvallende styling keuzes maakten, of zich geheel niets aantrokken van een norm op dat gebied. Wat een verademing. Ook qua leeftijd liep het zeer uiteen, met opvallend veel jonge mensen.
Thomas blijkt in staat om zowel over ADHD te vertellen als het voor te leven. Hij neemt ons mee in zijn leven, waarin een paar jaar terug werd geconstateerd dat er sprake van ADHD is (hoe weten de mensen van deze vragenlijst dat ik mijn fiets kwijtraak?). De voorbeelden die hij geeft, kunnen op veel herkenning van de zaal rekenen. Hoe chaotisch zijn leven is, hoe onrustig zijn hoofd, hoe hij van de hak op de tak springt.
En hierbij is hij in staat om ons zowel tranen van het lachen te bezorgen omdat het met regelmaat tot grappige situaties leidt, als ons te laten voelen hoe intens verdrietig het ook kan zijn wanneer je zo weinig grip op je leven hebt. Hij neemt ons mee in het proces van diagnosestelling en laat Anna Gimbrere vertellen over de wetenschappelijke kant van de zaak. Zij vult haar kennis aan met haar eigen ervaringsverhalen.
Op die manier leren we dat het krijgen van de diagnose helpend kan zijn, omdat je eindelijk begrijpt waarom je leven is verlopen zoals het verliep. Dat je niet dom bent, dat het er niet om gaat dat je de clou niet begrijpt, dat je niet minder bent dan andere mensen. Je brein werkt anders, waardoor het lastiger is om te structureren, te beginnen, te concentreren en je af te sluiten voor prikkels. De boodschap hierbij is; het is zo, wordt er handig in en wees mild voor jezelf. Daar haakte ik op aan, omdat dat precies is wat ik doe met mijn cliënten in de praktijk.
Hiermee heeft Thomas van Luyn het snijvlak gevonden tussen een hilarische voorstelling, waardevolle educatie en begripvolle omgeving die voelt als een warm bad. Voor mensen zonder ADHD gaat er een wereld open en zal het zowel je kennis ervan, als je begrip ervoor enorm vergroten. Voor mensen met ADHD voelt het als thuiskomen en een enorm gevoel van herkenning.
Geen wonder dus dat alle voorstellingen al snel waren uitverkocht. Gelukkig staat Thomas ook in 2025 weer met deze expirivaganza in het theater. Ben je nog niet geweest, maak er dan alsnog gebruik van! https://thomasvanluyn.com/
Wat doe je dan?
‘Wat doe je dan?’ is misschien wel de moeilijkste vraag die ik krijg over mijn werk in de praktijk. Juist datgene wat het werk leuk maakt, maakt het ook lastig om te omschrijven.
‘Wat doe je dan?’ is misschien wel de moeilijkste vraag die ik krijg over mijn werk in de praktijk. Die kan ik niet eenvoudig beantwoorden. En dat vind ik dan weer moeilijk, want ik zou toch in staat moeten zijn om helder uit te leggen wat ik eigenlijk doe en met wie? Meer dan eens ben ik uitgedaagd om een elevator pitch te creëren, ik zou het moeten kunnen opdreunen. Ware het niet dat juist datgene wat het werk leuk maakt, het ook lastig maakt om te omschrijven; het is zo breed!
Alleen al kijkend naar wie ik zoal in de praktijk tref, dan is dat heel divers. Mensen komen alleen, ze komen met hun partner, ze komen met hun kinderen, met hun broers of zussen, met hun ouders, met hun ex, met hun stiefvader of - moeder. En ze zijn van alle leeftijden, van de peuters tot aan de grootouders. Zelfs als mensen zichzelf te oud vinden om nog in zichzelf te investeren, zien ze dat er echt nog wat te winnen valt.
En ook de reden waarvoor mensen naar de praktijk komen verschilt enorm (behalve natuurlijk dat het er in wezen om gaat hoe het leven fijner kan worden). Mensen willen van relatieproblemen af, van somberheid, van een burn-out, van familieproblemen, van problemen met hun kinderen of hun ouders, van de last van hun ADHD of autisme klachten, van de zwaarte van hun rouw, van de angst voor de dood, van de zwaarte van alles wat ze hebben meegemaakt of de last van ingrijpende gebeurtenissen.
Steeds meer ontdek ik dat er een rode draad loopt door alle trajecten, die ondanks de persoon, de leeftijd en problematiek aanwezig is.
Deze begint ermee te erkennen wat er aan de hand is. Dat klinkt logisch en bijna eenvoudig, maar is dat zeker niet. We voelen vaak wel de last, maar echt durven kijken naar wat er is, is spannend. Wanneer er erkenning is en we dus weten wat we in de kamer hebben, is de volgende stap om daar mild naar te leren kijken en er met mildheid mee om te gaan. Dat klinkt ook weer als een open deur die vaak echter behoorlijk dicht zit. We zijn veel meer gewend om streng en bestraffend te zijn voor onszelf dan vriendelijk. Terwijl vriendelijkheid ruimte geeft voor troost en vergeving. En die geven weer ruimte aan nieuwe mogelijkheden. Vervolgens gaan we bij het verkennen van die nieuwe mogelijkheden op zoek naar steun, zodat er nieuwe invalshoeken komen en support om verandering vol te houden. En opnieuw; niemand zal er verbaasd over zijn dat het helpt om dingen samen te doen. Of zoals Loesje het zegt ; “waarom moeilijk doen, als het samen kan?". Maar ook hiervan weten we dat mensen de neiging kunnen hebben om zich terug te trekken, geen hulp te vragen en dingen voor zichzelf te houden wanneer het lastig wordt. De stap om hulp te vragen of om open te zijn over wat er speelt, is dan een lastige. We onderzoeken op welke manier wat hierin mogelijk is.
Wanneer al deze stappen gezet zijn; erkennen, mild zijn en steun zoeken, dan zijn we aan het werk om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Daarbij zoeken we de balans tussen het uitdagen van jezelf en het jezelf beschermen. Steeds van beide genoeg, zodat er vanuit vertrouwen stappen gezet worden.
Dus hoe verschillend de mensen en de zorgen ook zijn, er is zeker een rode draad te ontdekken in wat we met elkaar doen in de praktijk. Nu nog in een elevator pitch gieten…
Psychologie in het theater
Soms komen er dingen op je pad waarvan je je afvraagt hoe het kan dat ze niet eerder op je pad kwamen. Zo was ik onlangs bij een theatervoorstelling van de makers van Psychologie in theater.
Soms komen er dingen op je pad waarvan je je afvraagt hoe het kan dat ze niet eerder op je pad kwamen. Of waarom je ze misschien niet hebt opgemerkt toen dat wel gebeurde. Zo was ik onlangs bij een theatervoorstelling van de makers van Psychologie in theater.
Via via kwam dit theatergezelschap op mijn pad en aangezien ze een voorstelling speelden op mijn verjaardag leek het me een goed idee om te gaan. Het blijkt om een particulier theatergezelschap te gaan dat begonnen is met een stuk over dementie. Hiermee wilden ze mensen zowel meenemen in de dynamiek van een leven met dementie als dat ze wilden informeren hoe je hiermee om kunt gaan.
Daarna hebben ze een stuk ontwikkeld over relaties. En daarvan verbaasde het mij als relatietherapeut dus dat ik hier nog niet van had gehoord. Het theatergezelschap blijkt te bestaan uit een gezin waarvan meerdere gezinsleden binnen de hulpverlening werken. Ze kennen de zorg, de dynamieken tussen mensen en de manieren waarop we daar als professionals invloed op proberen uit te oefenen.
In dit stuk over relaties volgen we in de eerste helft een stel, waarbij we al snel mee worden genomen in wat er wringt in deze relatie. Dit wordt op een luchtige en humoristische manier in beeld gebracht, wat bij het publiek hoorbaar herkenning oproept. De spanningen nemen toe en tegen de tijd dat de pauze aanbreekt, begrijpen we dat dit echtpaar serieuze relatieproblemen heeft.
Na de pauze worden we meegenomen in hoe relaties werken, welke kennis daar inmiddels over is. Over hoe patronen uit onze jeugd zich kunnen herhalen in onze relaties en wat we eraan kunnen doen om elkaar toch te kunnen blijven begrijpen en vinden. De concrete tips waarmee we naar huis gaan, voelen voor mij als relatietherapeut wat kort door de bocht.
Maar dit is dan ook geen therapie. Dit is voor alle mensen die interesse in het onderwerp hebben. Mensen, stellen, die zich wellicht hier voor het eerst verdiepen in waar ze mogelijk in hun relatie tegenaan lopen. In dat kader is het een zinvolle uitleg over hoe relaties werken, een uitnodiging om daar zelf en samen eens goed naar te kijken en een advies om in elkaar te blijven investeren. Wat een goed idee! Op naar de volgende voorstelling, over ouderschap. In het najaar laat ik jullie weten hoe die is. Of je kunt natuurlijk zelf gaan kijken:
Ben jij echt in het leven van je kind?
Hoeveel moet je weten om optimaal betrokken te zijn bij je kind? Verbindend gezag geeft je als ouder richting in het ondersteunen en sturen van je kind.
Herken je dat; je kind heeft een eigen leven online, op Tiktok, Minecraft of al gamend met andere spellen. Alles online, veelal met anderen. Of je kind is buiten, uit je zicht, op straat of bij vrienden. Het is tegenwoordig best een klus als ouder om zicht te houden op wat je kind doet en met wie. En we vinden het ook niet meer vanzelfsprekend dat we dat allemaal moeten en mogen weten. Wanneer er geen zorgen zijn over je kind, leidt dat niet tot problemen. Maar als er wel zorgen ontstaan, moet je ineens terrein terugwinnen. En dat was niet nodig geweest. Sinds een aantal jaren is er in Nederland een methode ontwikkeld, Verbindend gezag, die ouders richting geeft in hoe hun kinderen zowel te ondersteunen als aan te sturen. De basis hiervan ligt bij het geweldloos verzet, wat ervan uitgaat dat je geen controle hebt over de ander, enkel over jezelf. Er is een zeer heldere methode ontwikkeld die je helpt weer invloed te hebben op je ontsporende kind. Maar ook wanneer het goed gaat, biedt deze benaderingswijze je als ouder veel; waakzame zorg. Een eerste principe hierin is dat je aanwezig bent in het leven van je kind. Dat klinkt zo vanzelfsprekend, maar dat kost wel tijd, moeite en energie. Dat betekent dat je zorgt dat je weet waar je kind is en met wie, zowel in het echte leven als online. Wanneer er geen zorgen zijn, kun je dit gewoon doen vanuit interesse. Je bent oplettend, op een fijne, open manier. Zorg dat je tijd besteed met je kind, verdiep je in het leven van je kind, doe dingen samen, heb interesse, vraag naar vrienden, kom naar de kamer van je kind. Dat geeft je een basis waarin jij vertrouwen kunt hebben in je kind en waarin je kind kan vertrouwen op jouw aanwezigheid. Mocht het dan toch gebeuren dat je je zorgen maakt, dat er dingen gebeuren die niet oké zijn, dan kun je gemakkelijk opschalen; je vergroot dan je aanwezigheid door niet meer vrijblijvend te informeren, maar gerichte vragen te stellen.
1 april; werkt humor in therapie?!
Humor is een werkende factor binnen therapie. Het geeft lucht, ruimte en daarmee mogelijkheden voor verandering.
Ben je dit jaar ook weer voor de gek gehouden? Kinderen die je attenderen op de kikker in je bil, een bericht in het nieuws waar je toch even intrapte of een slechte grap van collega’s? Het deed me denken aan het gebruik van humor door de dag heen en dan vooral binnen de gesprekken die ik met mensen voer. Ik zou niet zonder kunnen!
Humor werkt als een ventiel voor spanning, is mijn ervaring. Door op een speelse manier met zaken om te gaan, ook te kunnen lachen om moeilijke dingen en door af en toe hard om jezelf te kunnen lachen, geef je jezelf en de ander ruimte. Ruimte om je even goed te voelen, op je gemak, om contact te maken samen, om meer te zijn dan de therapeut en de cliënt.
Daarnaast helpt humor mij vaak om een boodschap over te brengen die zich er minder goed voor leent om helemaal uitgelegd en uitgesproken te worden. Een kwinkslag of een metafoor kunnen dan het goede werk doen, de ander even op een ander been zetten, even uit evenwicht brengen. En wanneer de ander het anders oppakt of eraan voorbij gaat, is het ook prima. Dan is duidelijk dat het (nog) niet past.
Dit evenwicht is er voor mijzelf net zo goed. Humor kan bevrijdend werken, maar kan ook bedekken. Een sarcastische grap hier en daar kan goed werken, maar wanneer dit vaak gebeurt, kan het een manier worden om dingen af te houden. Dat is dan weer niet zo werkzaam in therapie. Het is dus zaak om ruimte te laten voor humor en humor te gebruiken voor het scheppen van ruimte en tegelijkertijd de grens te bewaken waarbij humor een schild wordt waarmee gevoelens worden afgeketst.
Op de humor dus, om de ruimte te ervaren. En op die ruimte, om het gevoel toe te laten.