De successen in het leven vieren
Sta jij wel eens stil bij je successen als ouder? Misschien is het tijd om dat te vieren!
Het houdt mij bezig deze maand. Zowel op een aangename als op een weemoedige manier. Het is een fantastische maand en een confronterende maand. Mijn oudste kind is 18 jaar geworden en mijn echtgenoot is 50 geworden. Het is heerlijk dat we met elkaar als partners en als gezin zover zijn gekomen en het feit dat we zover zijn gekomen, zegt iets over onze leeftijd. We worden oud…
Ook dat oud(er) worden is gelinkt aan verschillende gevoelens. Het is confronterend om ouder te worden omdat ik me realiseer dat er al zoveel achter mij/ons ligt wat niet terug zal komen. En dat de tijd die ons rest steeds minder wordt. Maar ik weet als geen ander dat het ook een enorme weelde is om überhaupt zo oud te worden. Wat een genot om al die jaren meegemaakt te mogen hebben!
En al die jaren zijn niet als vanzelf voorbij gegaan. Zeker als het gaat om het grootbrengen van kinderen, is daar energie, zorg en liefde naartoe gegaan. Het voelt als een prestatie, een kind grootgebracht hebben, klaar voor de maatschappij, volwassen.
Het is traditie om verjaardagen te vieren en zeker bij een 18e verjaardag is het feest. Ik voel als moeder echter ook behoefte om dit moment voor mijzelf, voor ons als ouders, te markeren. Het leek me dat daar informatie over te vinden moest zijn, dus ik zocht op internet naar onderzoeken over het belang van successen vieren. Tot mijn teleurstelling kreeg ik alleen zoekopdrachten over werk.
Blijkbaar is het gebruikelijk om te spreken over successen wanneer het om werk gaat. En is er aandacht voor hoe deze successen in de spotlights te zetten, ze te vieren. Waarom vond ik geen resultaten die gingen over het vieren van successen in je persoonlijke leven? En nog preciezer, over het ouderschap. Zien we dan minder dat het om successen gaat? Is het vanzelfsprekend dat je je taken in het leven oppakt en er het beste van maakt?
Terwijl, dat bleek dan weer wel uit de onderzoeken, het vieren van successen heel nuttig is; ‘medewerkers voelen zich belangrijk en erkend als er bewust stil wordt gestaan bij het positieve resultaat van hun inzet’. Zou het ons als maatschappij niet dienen wanneer ouders zich belangrijk en erkend voelen in hun taak als ouders? Daar mag best wat meer aandacht voor zijn. Dus bij deze een begin; dank aan alle ouders voor hun eindeloze inzet om hun kinderen zo goed mogelijk groot te brengen!
‘Zelfs als de relatie veel pijn doet, kan die pijn vertrouwd voelen’; wat er nodig is om aan je relatie te gaan werken.
Onlangs liet EFT Nederland onderzoek doen naar drijfveren en twijfels van echtparen om in therapie te gaan. Er werd aan 10 stellen die hulp hadden gezocht gevraagd hoe ze daartoe waren gekomen en wat ze eerder had tegengehouden. De drempel bleek hoog om hulp te zoeken. Eerder bleek al uit onderzoek dat stellen te lang wachten met het starten van therapie en dat dit samen met onvoldoende motivatie de belangrijkste reden voor het niet lukken van relatietherapie is. Ditmaal viel het de onderzoeker op dat mensen ondanks dat ze leden onder hun relatie, nog niet de drempel bereikt hadden om hulp te zoeken. De situatie laten zoals die was leek veiliger te voelen dan te gaan voor verandering. De comfortzone van weten wat je hebt blijkt sterk te zijn. Verandering brengt spanning met zich mee, omdat we niet weten wat die verandering brengt. Dat kan een remmende werking hebben op het in beweging komen. Net als op andere gebieden in ons leven, kan ons dit in onze relatie in de weg zitten. We kiezen niet voor beweging, maar voor status quo. Pas als de pijn te groot wordt, durven we stappen te zetten (dan kunnen we bijna niet anders meer). In het geval van een relatie kan het dan echter te laat zijn. Om in beweging te komen, is het nodig om urgentie te voelen, echter helpt het ook wanneer je weet waar je naartoe beweegt. Het blijkt mensen vertrouwen te geven dat een methode als EFT houvast geeft en het helpt wanneer ze van andere stellen horen dat therapie hen geholpen heeft. EFT Nederland concludeert dat er een missie ligt voor ons als relatietherapeuten om EFT normaler te maken en te laten zien wat het oplevert. En daarbij is dus vooral van belang; kom op tijd, dan kan er veel (en kan het sneller!).
https://www.eft.nl/nieuws/drijfveren-om-hulp-te-zoeken-voor-je-relatie
Is liefde gezond?
In deze periode rondom Valentijnsdag is het tijd om de liefde eens onder de loep te nemen. Is de liefde goed voor ons?
We kunnen niet om Valentijnsdag heen in deze periode. Overal rode harten, knuffels en parfum. Tijd om de liefde eens onder de loep te nemen. Is de liefde nou goed voor ons, doet het ons goed? We weten inmiddels dat we als mens een basisbehoefte hebben om ons verbonden te voelen met belangrijke mensen om ons heen. Kinderen hebben hun ouders nodig om emotioneel op terug te kunnen vallen. Partners hebben elkaar nodig, om gesteund en getroost te worden. In emotioneel opzicht is het dus zeker goed voor een mens, om anderen om zich heen te hebben waarop teruggevallen kan worden. Maar is het ook lichamelijk gezond?
Uit onderzoek blijkt dat wanneer partners fysiek bij elkaar zijn, dit hun bloeddruk kan verlagen. De vertrouwdheid die binnen de relatie is ontstaan zou hierbij een rol spelen. Wanneer we dus weten en voelen dat degene waar we emotioneel op terug kunnen vallen dichtbij is, stelt dit ons gerust. Het geeft het lijf een gerust gevoel, en het verlaagt letterlijk de druk. Daarnaast blijken partners goed voor elkaar te zijn, omdat ze elkaar goed kennen. Hierdoor herkennen ze bij elkaar momenten waarop risico’s in de gezondheid zich voordoen. Ze houden elkaar scherp, steunen elkaar, wat de zelfzorg en de gezondheid ten goede komt. Dus ja, liefde helpt mensen om emotioneel en fysiek in balans te blijven.
Dat betekent dus ook dat het andersom net zo is; problemen in de liefde of liefdesverdriet belasten mensen. In emotioneel opzicht, maar ook in lichamelijke zin kan dit merkbaar zijn. Voor wie merkt dat liefde ingewikkeld is en meer belast dan steunt; zorg goed voor jezelf en ga ermee aan de slag!
Moedig ouderschap
Hoe kun je duidelijke grenzen stellen in de opvoeding met toch een vriendelijke en rustige houding? Dit boek geeft handvatten.
Hoe kun je duidelijke grenzen stellen in de opvoeding met toch een vriendelijke en rustige houding? Dat is de basis van het gedachtengoed van geweldloos verzet in opvoedsituaties. De grondlegger hiervan, Haim Omer, heeft de kracht van geweldloos verzet gebruikt binnen het ouderschap. Hij pleit voor een duidelijke gezagspositie van ouders, waarin ze zich verzetten tegen elke vorm van geweld (slaan, schoppen, schelden). Om dit gezag te verwerven, hebben ze een goede band met hun kind nodig. Deze leggen ze door bewust en positief aanwezig te zijn in het leven van hun kind en positieve gebaren in te zetten in deze relatie. De aanwezigheid kan vergroot worden wanneer er zorgen ontstaan over het kind. Vriendelijke interesse kan dan samengaan met gerichte vragen stellen. Een basisgedachte is dat men geen controle over de ander heeft, wel over zichzelf. Als ouder werk je dus aan je eigen zelfbeheersing, zodat conflicten niet escaleren (in ofwel heftige ruzie ofwel teveel toelaten). Om het risico op escalatie niet te vergroten, maak je als ouders samen duidelijke keuzes in wat je meer of minder belangrijk vindt in de opvoeding. Daarnaast betrek je je omgeving, zodat je kunt verbreden, zowel voor je kind als voor jezelf.
Inmiddels zijn er heel wat boeken geschreven over geweldloos verzet en nieuwe autoriteit. Een zeer bruikbaar boek is Moedig ouderschap. Dit is overzichtelijk, biedt duidelijke taal, heldere uitleg en neemt je mee in alle stappen van het geweldloos verzet binnen het ouderschap. Een aanrader!
Om stil van te worden: Rauw
Een zaal vol mensen, stil, onder de indruk, geraakt. Sally en Molly maken theater over de struikelende mens. Dus over ons allemaal.
Een zaal vol mensen, stil, onder de indruk, geraakt. Onlangs was ik bij een bijeenkomst van ‘In de wolken’, dat zich richt op verliessituaties. Er werd een theaterstuk opgevoerd door twee acteurs van ‘Sally en Molly’. Jonge meiden die je meenemen in hoe het leven verder gaat nadat je vader is overleden. Ik was niet de enige in de zaal waarbij dit thema heel persoonlijk raakte. Ze namen ons mee in de verwarring, de leegte, het onbegrip, het ervan weg willen, het niet weten wat ermee te moeten. Hun persoonlijke ervaring was voelbaar en daarmee werd het voor ons allemaal tastbaar. Het was een rauwe en kwetsbare voorstelling, ze draaien nergens omheen. De herkenning was voor velen groot (in een zaal met rouwtherapeuten is het thema nooit ver weg). De wens werd uitgesproken om het aan anderen te kunnen laten zien, zodat mensen zouden begrijpen wat je hebt doorgemaakt en hoe het je vormt. Van het ook wel begrijpen dat het lastig is voor anderen om erop te reageren (alhoewel; ‘mensen kunnen toch gewoon vragen of je er over wilt praten?!’), tot de hectiek in een eerste week na het overlijden en dat bij elkaar komen voor een uitvaart ook iets gezelligs kan hebben tot hoe je er als gezin met elkaar (of dus iedereen toch een beetje alleen) mee omgaat.
Sally en Molly maken theater over de struikelende mens. En aangezien we allemaal wel eens struikelen, is het dus voor iedereen. De voorstellingen die ze maken (momenteel ook over en angststoornissen, depressie en eenzaamheid) zijn te boeken. Ze brengen hiermee beladen thema’s weer terug in de ‘gewone wereld’.
Hoera, anders dan anders!
Werkt jouw brein anders dan dat van de meeste andere mensen om je heen? Reden voor een feestje!
Afgelopen juni vond de Neurodiversity Pride Day plaats. Op Neurodiversity Pride Day wordt de meerwaarde van neurodiversiteit en neurodivergentie gevierd. De dag belicht de positieve kanten van neurologische variaties als autisme, dyslexie en adhd en wordt wereldwijd jaarlijks gevierd.
Prachtige termen: neurodiversiteit en neurodivergentie. Maar wat is nu eigenlijk het verschil?
Neurodiversiteit is een mix tussen breinen, is net zoiets als biodiversiteit. Of inclusie. Een maatschappij waarin iedereen gewaardeerd wordt om kwaliteiten en er gelijkwaardigheid is. Dat is sowieso iets om na te streven en te vieren natuurlijk.
De term neurodivergentie werd in het begin vooral gebruikt voor autisme, maar inmiddels bevat het onder andere ook; ADHD, spraakstoornissen in de ontwikkeling, dyslexie, dyspraxie, dyscalculie, hoogsensitiviteit, hoogbegaafdheid en intellectuele achterstand en diverse psychische aandoeningen zoals bipolariteit of een dwangstoornis. En dit zijn nog maar een paar labels. Neurodivergente mensen gebruiken vooral hun rechterhersenhelft en zijn vaak beelddenkers. Het is een snelle manier van informatie verwerken, maar tegelijkertijd kan de prikkelverwerking veel intenser zijn en langer duren.
Veel mensen die zich herkennen in neurodivergentie voelen zich vaak ‘anders’ of ‘raar’. Alsof ze niet passen of matchen met anderen. Vooral dat is de reden dat Neurodiversity Pride Day in het leven geroepen is. Om meer acceptatie en bekendheid te verwerven rondom neurodivergentie. Ja, je brein is misschien anders bedraad dan bij veel anderen. En dat zou nou misschien wel net de reden kunnen zijn dat jij beter bent in bepaalde dingen dan veel anderen.
Op https://neurodiversiteit.nl/nl/pride2022/ wordt dit prachtig omschreven:
Vier jezelf.
Neurodiversity Pride Day is gecreëerd door neurodivergente mensen, om de acceptatie van onszelf en voor mensen als onszelf te vieren; degenen die neurologisch anders zijn dan de meeste anderen. Voor één dag richten we onze aandacht op hoe we de samenleving mooier en vitaler maken, ondanks alle strijd waarmee we als individuen dagelijks worden geconfronteerd. Voor deze ene dag zijn we er trots op dat we de moed hebben om onszelf te blijven, ongeacht de negatieve stereotypen en pogingen om onze uniciteit te minimaliseren.
Vier degenen die het meest anders zijn dan jij.
Dyslexie bestond al voordat er boeken werden geschreven, ADHD en autistische genen waren 10.000 jaar geleden al actief, maar in de huidige samenleving zijn we een minderheid die hard vecht om geaccepteerd te worden zoals we van nature zijn. Elke persoon op deze wereld kent neurodivergenten, in hun vriendengroepen, teams, familie en de meesten houden van minstens één van hen. Op deze dag trotseren neurodivergenten de maatschappelijke krachten die geen ruimte willen maken voor onze aangeboren andersheid. Op deze dag vieren we dat we goed zijn, zoals we geboren zijn. En als je dit ook zo voelt, vier dat, met ons.
Herken jij jezelf in bovenstaande omschrijvingen? Dan is Neurodiversity Pride Day op 16 juni 2023 jouw feestje!
Heb ik wel recht op mijn gevoel?
Voorspelbaarheid en houvast waren de afgelopen jaren al verder te zoeken en soms onvindbaar. Het gevoel van hoop en veiligheid dat aan de horizon opdoemde wordt door de huidige nieuwsberichten wederom de kop in gedrukt. En dat maakt indruk, zelfs zomaar thuis, voor de televisie op je eigen bank.
De afgelopen jaren waren, vooral door Corona, roerig en onvoorspelbaar. Eerder schreef ik al over wat dit kan doen met je eigen stabiliteit, je relatie en je visie op de toekomst. Net toen het leek alsof de tijd was aangebroken op op te gaan bouwen en toekomstgericht aan de slag te gaan, werden de nieuwsberichten wederom somber. Het nieuws over de oorlog in de Oekraïne valt velen zwaar.
Huisartsen en hulplijnen worden overspoeld met vragen en verhalen over toenemende angst, opgerakelde trauma's, slapeloosheid en somberheid. Dit kan betrekking hebben op een situatie uit het verleden waar herinneringen aan opleven, angst en zorgen over de eigen toekomst of die van familie of zelfs de wereld. Vaker nog valt het veel minder goed te duiden waarom je je misschien onrustig, angstig of somber voelt door de oorlogsberichten en - beelden die nu aan de orde van de dag zijn. En ook daar zit voor veel mensen een ingewikkeld vraagstuk. Zelfs als het je nachten uit je slaap houdt kan namelijk de gedachte overheersen dat jij helemaal geen recht heb op jouw beleving en jouw gevoel hierover. Want jij bent daar niet, jij bent veilig in het hier en nu en hebt het goed.
En hoe logisch deze gedachten misschien ook zijn, ze helpen niet. Door het niet erkennen, uitspreken of toelaten van wat je voelt en beleefd kunnen de klachten verergeren. Gevoel is niet iets waar je recht op hoeft te hebben, niet iets wat wel of niet mag of gepast is. Want gevoelens en jouw beleving zijn er gewoon, hoe je het ook wendt of keert. Het is altijd wat het is en het is goed. En je bent niet de enige, maar dat weet je niet als je er niet over spreekt of je beleving minimaal erkent voor jezelf.
Deze erkenning of het uitspreken van hoe het met je gaat kan al wat lucht en perspectief geven. Daarnaast is het van belang om jezelf serieus te nemen. Je kan om te beginnen goed voor jezelf zorgen. En vast dag- en nachtritme, beweging, gezonde voeding. Sporten of mindfulness kunnen ook zeker helpen. Doe wat goed is voor jou en als je daar zelf niet uitkomt of het niet voldoende helpt: spreek je uit. Zoek hulp. In je eentje blijven tobben helpt niet. Ga inderdaad naar de huisarts, een vertrouwenspersoon en hulplijn. De situatie kunnen we helaas niet veranderen, hoe we daarmee omgaan en elkaar daarin ondersteunen kan wél!
Nu zijn we er klaar mee
Het einde lijkt in zicht. In positieve zin dan gelukkig. Het einde van de coronamaatregelen. En misschien wel van het coronatijdperk. Of toch niet?
De meeste Nederlanders bevinden zich momenteel ergens tussen hoop en vrees als het gaat om het opheffen van de coronamaatregelen. Wat een opluchting. Maar is het blijvend? Of is het een intermezzo tussen crises in? Maar behalve wat er in het hier en nu speelt is in sommige thuissituaties
vooral de impact van de afgelopen jaren voelbaar.
De Nederlandse Verenging voor Relatie- en Gezinstherapie schrijft dat binnen 10% van de relaties en gezinnen deze impact negatief is en relatieproblemen toegenomen zijn. Deze conclusie is gebaseerd op een onderzoek wat gedaan is door de NVRG en EFT (Emotionally Focused Therapy) Nederland in samenwerking met de Radboud Universiteit. De verwachting is zelfs dat dit percentage op de lange termijn nog toe zal nemen. Stress en spanning, het ontbreken van een steunsysteem en het binnen een relatie niet goed kunnen hanteren van deze stress zijn belangrijke factoren voor de relatieproblemen door de coronacrisis.
En misschien is dat eigenlijk nog niet eens het meest verbazingwekkend. Want de impact en heftigheid van de omstandigheden in de afgelopen jaren zijn door bijna iedereen in meer of mindere mate gevoeld. Het meest schrijnende is eigenlijk dat het bespreken van relatieproblemen of het hulp zoeken zo enorm achterblijft bij de conclusie dat deze problemen er zijn. Partners die niet op één lijn zitten in hulpbehoefte, gebrek aan financiële middelen, wachtlijsten of weinig vertrouwen in de hulpverlening spelen hierbij een rol.
Informatievoorziening over mogelijkheden tot hulp, het bespreekbaar maken en daarmee het wegnemen van aannames en vooroordelen ten opzichte van de hulpverlening spelen hierin een positieve belangrijke rol. Dus mocht je als gezinslid, als partner of als professional iets herkennen in deze schets lees dan zeker hier eens het hele artikel en de onderzoeksresultaten:
Impact coronacrisis op relaties en gezinnen onderzocht samen met NVRG en EFT
Wie weet komt het einde van het coronatijdperk dan straks echt in zicht.
Koester de sleur
Heb je het ook gemerkt? De vakantie was heerlijk en het was ook jammer dat het weer afgelopen was. En tegelijkertijd ervaarde je weer rust, ruimte en overzicht toen de regelmaat weer terugkeerde na afloop van die vakantie. Rituelen en tradities geven houvast.
Rituelen en tradities zijn belangrijk. Je merkt het al aan kleine kinderen. Iedere avond hetzelfde bedritueel maakt het voorspelbaar voor een kind en zorgt ervoor dat het goed gaat slapen. Denk je even snel één van de onderdelen van het ritueel over te slaan ben je uiteindelijk vaak langer bezig omdat je kind het feilloos doorheeft. Voor volwassenen is het niet heel veel anders, maar merk je het zelf vaak niet meer op. Totdat je een keer niet kunt douchen op het tijdstip dat je dat gewend bent of er geen koffie voor handen is op jouw koffietijd. Feitelijk is er natuurlijk niks aan de hand maar je kan er maar zo flink van ontregeld raken.
Hetzelfde geldt voor tradities. Ze geven houvast, overzicht en vaak plezier. Waar rituelen een dagelijkse gang van zaken kunnen zijn, zijn tradities vaker gebonden aan speciale momenten. Tradities kunnen bestaan binnen relaties, gezinnen, steden, landen en culturen. Tradities zorgen voor verbondenheid en voegen waarde toe aan onderlinge relaties. Vaak wordt bij tradities gedacht aan grootse momenten als nationale feestdagen, maar tradities kunnen evengoed heel klein en persoonlijk zijn. Altijd dezelfde slingers op een verjaardag. Of altijd dezelfde taart als er visite komt. Zo zag ik ons ‘pizza-eten op de bank’ als iets dat ging over gemak vanwege de moeheid aan het einde van de week. Tot mijn dochter laatst opmerkte dat ‘dat toch ons ritueel is?’. Ze bleek de gezelligheid van deze afwijking op de regel te waarderen en was er gehecht aan geraakt. Als je nog niet zozeer persoonlijke tradities hebt kan het echt iets toevoegen om die te creëren en samen te bedenken.
Dus het is zeker jammer dat de vakantie (wat een traditie op zich kan zijn) voorbij is. Maar koester ook weer de rituelen en tradities. Maak bewust tijd en heb er aandacht voor. Geniet van dat vaste koffiemoment en vier je eigen speciale familiefeestjes (met of zonder pizza op de bank..).
Het monster onder je bed
Nieuwe situaties, mensen, gedachten, nieuwsberichten: er zijn heel veel dingen die angst op kunnen roepen. Maar wat nou als je die angst niet meer van je af kan zetten?
Dat je niet te dicht bij het randje van die afgrond gaat staan of toch maar niet die steeg inloopt waar je een hond hard hoort blaffen wordt veroorzaakt door angst. Reële angst dat er iets gevaarlijks of bedreigends staat te gebeuren. Het is dus zeker goed dat we allemaal af en toe angst ervaren. Het behoedt ons voor problemen.
Toch kan de angst zelf ook een probleem worden als het je dagelijks leven in de weg staat en er geen daadwerkelijk gevaar op de loer ligt. Een veel voorkomend voorbeeld is angst voor spinnen. De meeste mensen die bang zijn voor spinnen weten wel dat die spinnen, die in Nederland in ieder geval, niet écht gevaarlijk zijn. Maar wanneer de angst voor spinnen de overhand neemt en je niet meer naar buiten durft en iemand anders eerst je huis moet controleren voordat je naar binnen kan, staat het je normale leven flink in de weg.
Het voorbeeld van de angst voor spinnen is vooral een voorbeeld om het verschil tussen ergens de kriebels van krijgen en daadwerkelijke angst aan te geven. Wanneer je angst ervaart zonder daadwerkelijk gevaar en deze angst neemt de overhand kan dit behoorlijk ontwrichtend zijn. Vaak gaat het gepaard met piekeren, slecht slapen, verhoogde hartslag en soms zelfs paniekaanvallen. Dit kan ook voorkomen wanneer je, bijvoorbeeld, bang bent om een dierbare te verliezen. Dat is toch iets wat daadwerkelijk zou kunnen gebeuren zou je kunnen denken. Ja dat is zo, maar wanneer de angst hiervoor je belemmert om nog iets anders te doen dan bang zijn voor die situatie die er in het hier en nu nog niet is, is dit een teken dat de angst de overhand aan het nemen is.
In eerste instantie kan het zeker helpen om zelf op een aantal dingen te letten. Wanneer je last hebt van angst en piekeren probeer dan zo regelmatig en gestructureerd mogelijk te leven. Doe je dagelijkse routine op vaste tijden. Gezond eten en bewegen in de buitenlucht kunnen er ook voor zorgen dat je weer wat meer grip krijgt op de situatie. Blijf ook zoveel mogelijk dingen doen en probeer zelfs om de angstige situaties aan te gaan. Angst gaat vaak gepaard met schaamte. Deze schaamte maakt dat er niet gesproken wordt over de angst en de consequenties ervan. Toch kan het vertellen over angst al helpen om wat meer perspectief te krijgen en steun of hulp te ervaren. Wanneer er in je eigen omgeving niemand is met wie je hierover kan en wil praten of het helpt je niet voldoende deel je verhaal dan met de huisarts of een hulpverlener. Maak van angst je bijrijder en niet je bestuurder.
Zoek verbinding in de eenzaamheid
Eenzaamheid neemt toe, vooral onder jongeren. Jij kan het verschil maken door te zoeken naar verbinding. En dat hoeft echt niet moeilijk te zijn.
Wat onmogelijk leek is toch mogelijk. Na bijna een jaar van anders en het nieuwe normaal lijkt hier en daar gelatenheid en misschien zelfs gewenning te ontstaan. Wat de ene week nog mag, is de volgende week niet toegestaan. En de week daarna toch weer wel maar dan anders. Veranderingen en onvoorspelbaarheid zijn de basis van waaruit we nu al zo lang leven. Voor veel volwassenen valt dit al niet mee. Voor veel jongeren is het bijna niet meer te doen. Niet naar school, niet meer afspreken met vrienden, elkaar niet meer ontmoeten op de vanzelfsprekende plekken zoals de sportclub. Verveling is aan de orde van de dag. En alsof dat niet erg genoeg is neemt eenzaamheid en depressie hand over hand toe bij middelbare scholieren en studenten. De ontwikkelingsfase van deze jongeren vraagt om grenzen opzoeken en de wereld verkennen. De realiteit is dat zij thuis zitten en weinig tot geen contact hebben met leeftijdsgenoten. Zorgelijk. De groep jongeren die professionele hulp zoekt neemt toe. En wat goed dat dat gebeurt. Op eigen initiatief of op aangeven van de omgeving. Het is juist die omgeving die voor deze doelgroep een belangrijke rol kan spelen. Want al lijkt die nukkige puber of die in zichzelf gekeerde student niet op jou te zitten wachten. Ga toch dat gesprek eens aan, vraag hoe het gaat, wandel samen eens een blokje om. Verzin desnoods dat je zelf de boodschappen anders niet kan dragen. Vraag je af waar je de verbinding kan maken. Samen koken, muziek luisteren of een film kijken? Neem het eventuele gemopper of de zwijgzaamheid op de koop toe. Je zou het misschien niet zeggen, maar het kan echt het verschil maken.